Báo cáo nghiên cứu về tranh chấp mua bán, sáp nhập M&A năm 2024

Berkeley Research Group, LLP (BRG) đặt trụ sở tại tiểu bang California (Hoa Kỳ) chuyên tư vấn cho khách hàng về các tranh chấp và điều tra có tính rủi ro cao về các mảng chuyên môn về tài chính, kế toán, phân tích và công nghệ, đồng thời cung cấp dịch vụ tư vấn kinh tế, phân tích tài chính, báo cáo và lời khai của chuyên gia, dịch vụ thẩm định và giải quyết tranh chấp liên quan đến giao dịch và chiến lược hướng dẫn cho doanh nghiệp, nhà đầu tư và công ty luật cũng như cố vấn cho nhiều vụ tranh chấp trị giá hàng chục tỷ đô-la Hoa Kỳ giá trị của các giao dịch M&A tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng lớn, thực hiện các thương vụ mua lại bằng vốn cổ phần tư nhân và các khu phức hợp được quản lý phương tiện tài chính.

Sau đây, xin trân trọng giới thiệu với bạn đọc những nội dung chính của báo cáo nghiên cứu về tranh chấp mua bán/sáp nhập (M&A) năm 2024 để tham khảo.

Ảnh minh họa

Tóm tắt nội dung chính: Hiện những thay đổi nhanh chóng của nền kinh tế vĩ mô đang làm sâu sắc hơn căng thẳng địa chính trị, góp phần làm gia tăng thách thức cho các nhà giao dịch và tăng khả năng các tranh chấp liên quan đến thỏa thuận khi sự gia tăng mạnh mẽ về lãi suất ngân hàng, tăng cường giám sát pháp lý xung đột về thương mại và lãnh thổ phủ một bóng tối đối với các thương vụ mua bán và sáp nhập (M&A) doanh nghiệp. Bất chấp nhu cầu bị dồn nén từ những thỏa thuận ít ỏi gần đây và hàng tỷ đô-la giao dịch về năng lượng, công nghệ và dược phẩm thì các giao dịch M&A doanh nghiệp lại có ý nghĩa trong thời điểm tiền rẻ là một khoản vay hoặc khoản tín dụng có lãi suất thấp, hoặc chính sách lãi suất thấp của ngân hàng và định giá cao hiện phải đối mặt với những rào cản lớn hơn ở mỗi bước đi của tiến trình thực hiện giao dịch M&A doanh nghiệp.

Báo cáo thường niên lần thứ 5 về tranh chấp M&A năm 2024 của BRG nhận thấy những thay đổi trên đang phá bỏ các toan tính kinh doanh, làm tăng thêm nguy cơ tranh chấp về thu nhập và các điều khoản M&A khác khi mà các bên đều tìm cách hạn chế rủi ro. Đó là việc các nhà giao dịch đang giảm bớt hoạt động M&A kỳ vọng vào năm 2024 sau một năm đánh dấu việc lãi suất ngân hàng tăng cao, hạn chế nguồn tài chính sẵn có và giao dịch bị đình trệ. Dự báo các tranh chấp M&A tăng vừa phải trong năm nay, cao hơn một chút so với năm trước đó đã được dự báo trong báo cáo giữa năm của BRG dưới dạng giao dịch được giám sát chặt chẽ hơn môi trường tài chính và địa chính trị đầy thách thức. Các vấn đề chính ảnh hưởng đến tranh chấp M&A bao gồm sự hỗn loạn trong tiền điện tử, chuyển đổi năng lượng, tăng cường quản lý hành động, tăng cường giám sát an ninh và môi trường quốc gia, xã hội và yếu tố quản trị (ESG). Các nhà giao dịch đang sử dụng trí nhân tạọ (AI) để định giá và giảm thiểu rủi ro trong tranh chấp M&A, với sự dẫn dắt của các chuyên gia về cổ phần tư nhân (private-equity PE) trong một số khía cạnh, trong đó các công cụ AI có thể tăng tốc giao dịch song cũng tiềm ẩn những rủi ro mới.

Tài sản số và lĩnh vực năng lượng đứng đầu về tranh chấp M&A năm 2024

Báo cáo trên cũng đã đưa ra dự báo tài sản và dịch vụ số, tiếp theo là năng lượng và biến đổi khí hậu, sẽ là hai lĩnh vực dẫn đầu về tranh chấp M&A năm nay, phù hợp với dự báo giữa năm trước đó của BRG.

Tài sản và dịch vụ số, bao gồm tiền điện tử, công nghệ tài chính và AI cũng từng xuất hiện nhiều thương vụ lớn vào năm 2023 là một năm đầy biến động chứng kiến nhân vật tiền điện tử nhận tội hình sự trong khi giá Bitcoin tăng 160% theo dự báo khối lượng giao dịch tăng lên chính là các thực thể triển khai sàn giao dịch Bitcoin giao ngay tức quỹ giao dịch (exchange traded fund-ETF).

Như đã nêu trong báo cáo năm 2022 của BRG, khu vực Châu Âu, Trung Đông và Châu Phi (EMEA) là khu vực hàng đầu nơi số lượng các vụ tranh chấp M&A gia tăng vào năm 2023 và khu vực này cũng được dự báo sẽ dẫn đầu về số lượng tranh chấp năm 2024. Nguyên do là cấu trúc pháp lý trên toàn khu vực là một nguyên nhân chính sau khi mối tương quan dự kiến giữa giao dịch tăng hoạt động gây thêm tranh chấp. Những nỗ lực gần đây của Liên minh Châu Âu (EU) nhằm điều chỉnh AI gợi ý về nhiều tranh chấp liên quan đến thỏa thuận hơn trong những tháng tới đây. Các cuộc điều tra cạnh tranh đã được tiến hành ở Vương quốc Anh thông qua cuộc điều tra của Cơ quan quản lý thị trườngvà chống độc quyền về kế hoạch sáp nhập giữa hãng Vodafone và CK Hutchison (Three UK) khi hãng Emirates (UAE) được coi là có cổ phần trong hãng Vodafone, điều này dẫn đến việc nguy cơ an ninh quốc gia về mặt viễn thông cũng như việc Chính phủ Vương quốc Anh cũng đang xem xét kỹ lưỡng vai trò của các nhà đầu tư được Chính quyền Abu Dhabi hậu thuẫn nêu trong đề xuất tiếp quản nhóm sở hữu tờ báo Telegraph.

ESG chiếm vị trí trung tâm trong tranh chấp M&A liên quan đến ESG ngày càng gia tăng giữa một phạm vi của môi trường đa dạng, sự thách thức xã hội và quản trị, từ khiếu nại ESG xung quanh các điều khoản mua bán hàng hóa và greenwashing là một hình thức quảng cáo hoặc tiếp thị sử dụng PR xanh và tiếp thị xanh một cách lừa đảo để thuyết phục công chúng rằng các sản phẩm, mục tiêu hoặc chính sách của tổ chức là thân thiện với môi trường) đến quyền riêng tư dữ liệu và liên quan đến các vấn đề công ăn việc làm như trả lương công bằng và những cơ hội việc làm bình đẳng.

Những phát hiện đầy đủ

Tổng quan về thị trường và tranh chấp M&A

Thị trường mua bán và sáp nhập (M&A) đạt mức sụt giảm thấp nhất trong thập kỷ vào năm 2023, với giá trị giao dịch nền kinh tế toàn cầu giảm khoảng một phần tư xuống chỉ còn 2,7 nghìn tỷ USD. Phía các ngân hàng đầu tư và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp cho rằng tình trạng bất ổn là do tài chính và sự không chắc chắn về địa chính trị, với lý do lãi suất cao hơn và các cuộc xung đột ở Ukraine và khu vực Trung Đông chính là những yếu tố cản trở hoạt động thỏa thuận M&A có thể kéo dài đến năm 2024.

Tuy nhiên, bất chấp sự sụt giảm về khối lượng giao dịch M&A, gần như số lãnh đạo doanh nghiệp đến từ nhiều khu vực trên thế giới đều nhận thấy nhiều vụ tranh chấp M&A vào năm 2023 nhiều hơn sơ với năm 2022, với 47% số người khi trả lời BRG thì cho rằng đó mức tăng nhẹ và 11% số người khác lại cho rằng chỉ là một sự gia tăng đáng kể. Số còn lại chỉ có 5% số người được hỏi lại ghi nhận sự sụt giảm các vụ tranh chấp M&A thì lại cho rằng đó là do sự chậm lại tổng thể trong hoạt động giao dịch. Tất cả những môi trường kinh tế thách thức đang làm gia tăng các vụ tranh chấp và kiện tụng M&A. Những xu hướng này mở rộng khắp các khu vực trên thế giới, với những lãnh đạo doanh nghiệp ở khu vực Mỹ Latinh thì cho rằng tỷ lệ tranh chấp M&A gia tăng cao nhất (74% số người trả lời), trong số này có tới 64% đến từ khu vực Châu Á-Thái Bình Dương (APAC), Châu Âu Trung Đông và Châu Phi (EMEA: 55%), và khu vực Bắc Mỹ (48%).

Tài chính là một trở ngại và thu nhập làm gia tăng sự rủi ro

Các nhà giao dịch lưu ý rằng một số giao dịch đã bị đình trệ hoặc bị đình chỉ vì lãi suất gia tăng làm cho vốn vay trở nên đắt hơn. Cái gọi là “thỏa thuận đổ vỡ” dẫn đến nhiều vụ tranh chấp M&A, theo ông Alexander Brown (Công ty Simmons& Simmons) cho biết, khi mà các bên tham gia giao dịch kỳ vọng việc đưa một gói nợ vào cuộc chơi giao dịch bị vấp ngã khi nguồn tài chính đó không thành công.

Các nhà tài trợ vốn cổ phần tư nhân (PE) nằm trong số những người cảm thấy khó khăn hơn để kết hợp các gói tài chính với nhau, theo ông Tim Gardner, một đối tác liên kết của Công ty Weil, Gotshal&Manges và là CEO chi nhánh công ty tại Hồng Kông– Trung quốc khi lưu ý rằng sự quan tâm tỷ giá ngày càng tăng đã thúc đẩy nhiều nhà tài trợ xoay trục đối với nợ tư nhân và loại tài sản của tín dụng tư nhân.

Sự giám sát theo quy định góp phần giải quyết các thách thức

Khi nói đến môi trường pháp lý, các giao dịch quốc tế lớn đang gặp phải nhiều hơn các vấn đề xung quanh vấn đề chống độc quyền và cạnh tranh, điều này làm cho những giao dịch đó trở nên hoàn thành khó khăn hơn, theo Jacob M. Croke (Công ty Sullivan& Cromwell, LLP ở tiểu bang New York).

Ví dụ như hãng Adobe đã buộc phải từ bỏ kế hoạch thương vụ mua lại hãng Figma trị giá 20 tỷ USD sau khi nhận được sự phản đối đến từ các cơ quan quản lý ở Brussels (Vương quốc Bỉ) và Vương quốc Anh, trong khi đó, các công tố viên Hoa Kỳ đang yêu cầu các thẩm phán Liên bang dỡ bỏ các thương vụ mua lại công nghệ quảng cáo của Google mà họ cho rằng công nghệ này làm hạn chế khả năng cạnh tranh của thị trường. Đề xuất những thay đổi đối với các khía cạnh khác nhau của Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) về xem xét quy trình sáp nhập cũng sẽ tăng cường giám sát chống độc quyền. Do vậy, có yếu tố địa chính trị cao độ ở đây, theo ông Richard Radnay (Công ty Paul Hastings), đã lưu ý sự đầu tư đều đặn ngày càng gia tăng dẫn đến việc tăng cường xem xét qua lăng kính an ninh quốc gia tại Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác nữa, đặc biệt là đối với các giao dịch với sự tham gia của các quốc gia được coi là đối thủ cạnh tranh chiến lược. Ví dụ như đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lại được xem xét theo các khuôn khổ của EU và Vương quốc Anh, hiện đang làm gia tăng thêm độ phức tạp của quy định “tương tự như vai trò của CFIUS (Ủy ban về FDI tại Hoa Kỳ)”, trong khi các giao dịch ở Trung Quốc cũng đang chứng kiến sự chậm trễ đến từ các cơ quan quản lý.

Ví dụ, năm 2022, việc hãng sản xuất chip Broadcom công bố việc mua lại Công ty điện toán đám mây VMware với trị giá 69 tỷ USD sau khi phải vượt qua rất nhiều phiên điều trần với các quan chức ở EU, Vương quốc Anh và Trung Quốc, kéo dài dòng thời gian của mình để hoàn tất thương vụ M&A lớn nhất trong lịch sử lĩnh vực công nghệ. Hoặc như vừa mới đây, đề xuất thương vụ trị giá 14,1 tỷ USD của hãng Nippon Steel về việc mua lại hãng US Steel lại đang thu hút sự phản đối ở Hoa Kỳ, kể cả ở cấp lãnh đạo cao nhất, bất chấp vai trò truyền thống của Nhật Bản là đồng minh thân cận của Hoa Kỳ ở Châu Á. Theo Giám đốc BRG Calvin Qiu cho biết, những ví dụ trên minh họa cho việc tăng cường giám sát các giao dịch trên phạm vi quốc gia vì lý do an ninh, ngay cả đối với các nhà đầu tư đến từ các nước thân thiện.

Quan điểm về chất xúc tác tranh chấp thay đổi theo từng vai trò

Nền kinh tế được đặt lên hàng đầu khi nói đến điều gì thúc đẩy tranh chấp M&A đang gia tăng. Các luật sư chuyên về tranh chấp và kiện tụng thì cho rằng mối lo ngại về lạm phát (41% số người khi được hỏi) được cho là nguyên nhân hàng đầu của chất xúc tác tranh chấp năm 2023, nỗi sợ hãi suy thoái và lãi suất tăng cao (gắn ở mức 31%) cũng như định giá không chính xác hoặc sai lệch (29%). Trong khi đó, hai lãnh đạo doanh nghiệp đến từ Vương quốc Anh thì lại lưu ý rằng tác động lạm phát ảnh hưởng đến việc định giá là trung tâm của những mối quan tâm đó.

Liên quan đến vấn đề trên, có tới 40% luật sư và cố vấn về M&A và tài chính doanh nghiệp thì lại cho rằng yếu tố rủi ro phổ biến nhất cho một tranh chấp liên quan đến thỏa thuận trong tương lai là sự đánh giá không chính xác hoặc sai lệch, tiếp theo sau là nỗi lo suy thoái (33%) và rủi ro địa chính trị ngoài cuộc xung đột CHLB Nga/Ukraine (30%). Hơn 80% số người thuộc nhóm này cũng đồng ý khi cho rằng PE tham gia vào các giao dịch cũng làm gia tăng khả năng của các vụ tranh chấp M&A. Các nhà đầu tư cổ phần tư nhân PE hiện đang tìm kiếm nguồn tài trợ thay thế trong điều kiện khó khăn hơn môi trường kinh tế có thể làm gia tăng khả năng xảy ra tranh chấp M&A. Đồng thời có thể dẫn đến nhiều kết quả hơn tranh chấp khi các giao dịch trở nên phức tạp hơn. Do vậy, các chuyên gia PE được xếp hạng không chính xác hoặc định giá sai lệch và lãi suất tăng tỷ lệ (cả 37%) là hai yếu tố hàng đầu để né tránh một thỏa thuận hoàn toàn cùng nhau.

Triển vọng và tranh chấp M&A năm 2024

Thị trường M&A bắt đầu có dấu hiệu hồi sinh cuối năm 2023, với những giao dịch lớn bao gồm các thương vụ M&A trong lĩnh vực dầu khí trị giá hàng tỷ đô-la theo kế hoạch của hai hãng dầu khí khổng lồ Exxon Mobil và Chevron cũng như các thỏa thuận hoàn tất thương vụ mới đây của hãng dược phẩm AbbVie (Hoa Kỳ) mua lại Công ty công nghệ sinh học ImmunoGen trong việc sản xuất thuốc điều trị ung thư buồng trứng và bổ sung thêm cho danh mục đầu tư của mình. Một số ngân hàng đầu tư dự báo một năm 2024 bận rộn các thương vụ M&A do nhu cầu bị dồn nén khi các doanh nghiệp điều chỉnh để định giá trong môi trường lãi suất cao hơn. Ví dụ như các quỹ đầu tư PE đã cam kết vốn đầu tư phải được triển khai trong một khoảng thời gian nhất định, mặc dù những thách thức nêu trên xung quanh nguồn tài trợ bằng nợ có nghĩa là những quỹ đó có thể có đầu tư nhiều vốn hơn vào các giao dịch, điều này có thể dẫn đến nhiều đánh giá tác động.

Giao dịch đáng chú ý nhất được công bố cho đến nay, bao gồm thỏa thuận M&A trị giá 12,5 tỷ USD của hãng BlackRock để mua lại Công ty Global Infrastructure Partners, Công ty năng lượng Chesapeake mua lại toàn bộ cổ phiếu trị giá 7,4 tỷ USD của Southwestern Energy và Công ty thiết kế bán dẫn và phần mềm Synopsos lên kế hoạch cho thương vụ trị giá 35 tỷ USD mua lại Công ty Ansys là một trong những công ty công nghệ lớn nhất trong những năm gần đây.

Căng thẳng địa chính trị và mối quan tâm kinh tế vĩ mô dự kiến sẽ định hình khối lượng tranh chấp M&A trong năm 2024

Hơn ba phần tư số lãnh đạo khi được BRG hỏi đã trả lời căng thẳng địa chính trị, bao gồm cả cuộc xung đột CHLB Nga-Ukraine, cạnh tranh Hoa Kỳ-Trung Quốc và những vấn đề bất ổn ở khu vực Trung Đông cũng như các biện pháp trừng phạt quốc tế tương ứng, tất cả sẽ làm gia tăng số lượng tranh chấp M&A trong năm nay.

Trong khi đó, nhiều thương vụ M&A được giao dịch mua bán tài chính bằng các khoản nợ lớn và với lãi suất nhạy cảm. Bên cạnh đó, lạm phát có thể được kiểm soát hay không vẫn còn xa vời vì nó có thể biến động các sự kiện toàn cầu, kể cả ở những góc xa xôi của thế giới, điều này được minh họa thông qua các cuộc tấn công của phiến quân Houthi đối với các tàu hàng đi qua Biển Đỏ từ tháng12/2023 đến nay, dẫn đến việc phải định tuyến lại hải trình vận chuyển hàng hải toàn cầu theo tuyến đường kéo dài hơn khi đi vòng qua Mũi Hảo Vọng (CH Nam Phi), làm gián đoạn thương mại và gia tăng thêm chi phí của chuỗi cung ứng toàn cầu.

Khi Hoa Kỳ và Trung Quốc tranh chấp các công nghệ tiên tiến và xuất hiện những quan ngại về an ninh quốc gia thì cơ quan quản lý sẽ mất nhiều thời gian trong quá trình tiếp nhận được các giao dịch liên quan đến chất bán dẫn trong quá khứ, bà Miranda Schiller, cựu đối tác Công ty chứng khoán Weil Securities chuyên về thực tiễn tố tụng và quản trị doanh nghiệp ở tiểu bang New York đã lưu ý việc năm khách hàng công nghệ của công ty đã phải chờ đợi khoảng một năm để nhận được quyết định phê duyệt, điều này đã khiến các giao dịch gặp nguy hiểm. Hiện những lưu ý thách thức tương tự đối với xe điện (EV) là loại phương tiện mà Hoa Kỳ đã dựng rào cản thương mại đối với các xe điện EV và pin của Trung Quốc trong khi, Ủy ban Châu Âu đang tiến hành điều tra việc trợ cấp giá của Trung Quốc bán xe điện EV với giá thấp khi nhập khẩu vào thị trường EU. Giám đốc BRG Calvin Qiu còn cho biết thêm, căng thẳng địa chính trị đặc biệt có liên quan đến khu vực Châu Á-Thái Bình Dương đã và đang tác động đến đánh giá rủi ro và quyết định đầu tư trong bối cảnh đa dạng hóa địa lý của chuỗi cung ứng và đầu tư đang diễn ra.

Hiện các nhà giao dịch cho biết các nhà đầu tư đang cố gắng rút tiền ra khỏi Trung Quốc do quan ngại về sự ổn định chung và những quy định về môi trường. Dòng tháo vốn đó đang định hướng chuyển dịch dòng vốn sang các khu vực pháp lý khác ở Châu Á, bao gồm cả Ấn Độ, Nhật Bản và khu vực Đông Nam Á, một xu hướng có thể cũng gây ra tranh chấp khi các nhà đầu tư cố gắng tìm cách để tự rút tiền từ các khoản đầu tư của mình. Theo nghiên cứu của BRG cũng cho thấy sự tác động của đại dịch COVID-19 vẫn còn đang tồn tại, những tác động kéo dài này sẽ góp phần bổ sung vào số lượng các vụ tranh chấp M&A trong 12 tháng tới theo 62% số lãnh đạo doanh nghiệp khi được hỏi thì cho rằng do sự giám sát lỏng lẻo hơn xung quanh các giao dịch được thực hiện trong khoảng thời gian đại dịch, đặc biệt là trong thời kỳ đại dịch sau này, hoặc đối với những giao dịch bị đình trệ và không bao giờ trở lại đúng hướng. Do vậy, những vụ tranh chấp M&A có xu hướng phụ thuộc vào việc sự thật được tìm thấy nằm trong quang phổ giữa gian lận và sự cường điệu. Mặt khác, nợ quá hạn phát sinh tại các thị trường sôi động cũng làm gia tăng các vụ tranh chấp M&A.

Công nghệ, bầu cử cũng sẽ dẫn đến tranh chấp M&A

Các nhà giao dịch hiện cũng kỳ vọng các chất xúc tác tranh chấp tổng quát năm 2024 bao gồm các cuộc bầu cử quan trọng ở Hoa Kỳ và Vương quốc Anh, cũng như các quan ngại xung quanh việc định giá các khoản nợ. Các thương vụ M&A không ổn định hoặc các lĩnh vực đang phát triển nhanh, chẳng hạn như các công ty khởi nghiệp tập trung vào công nghệ, điều này cũng có thể tăng cường khả năng xảy ra tranh chấp liên quan đến thỏa thuận. Tốc độ thực hiện giao dịch đôi khi có thể dẫn đến hạn chế hơn do sự tích cực, và thực tế là các doanh nghiệp này đang phát triển nhanh chóng hoặc việc quản lý của họ có thể không có nhiều chuyên môn hoặc kinh nghiệm trong việc thực hiện các thương vụ M&A, điều này khiến số công ty khởi nghiệp này có cơ hội tranh chấp. Ví dụ, quy định hoặc các vấn đề về thuế khóa có thể xuất hiện trong yêu cầu bảo hành hoặc tranh chấp xung quanh việc mong đợi kém hơn về hiệu suất sản phẩm.

Giám đốc điều hành BRG Richard Finkelman thì lưu ý rằng quyền riêng tư dữ liệu và việc sử dụng AI ngày càng trở nên quan trọng khi mà các vấn đề liên quan đến M&A có thể dẫn đến tranh chấp giữa người mua và người bán về thực tiễn dữ liệu có vấn đề hoặc AI bị lỗi hậu sáp nhập. Đồng thời tỏ ý mong đợi sự giám sát mang tính pháp lý từ các cơ quan quản lý như FTC về hệ thống xử lý dữ liệu và AI để tiếp tục gia tăng các giao dịch, buộc các công ty phải đầu tư nhiều hơn vào khả năng kiểm toán của các chương trình quản trị dữ liệu và công cụ AI trước tiên để giảm thiểu rủi ro tranh chấp. Giao dịch xoay quanh về dữ liệu có vấn đề hoặc khuôn mặt thực tiễn AI tăng cao sự không chắc chắn.

Triển vọng khu vực

Khu vực Châu Âu, Trung Đông và Châu Phi (EMEA) dự báo sẽ chi phối hoạt động tranh chấp liên quan đến thỏa thuận trong năm 2023 và dự kiến sẽ thúc đẩy khối lượng tranh chấp M&A trong năm 2024. Xu hướng này củng cố những phát hiện của BRG nêu trong báo cáo năm 2022 khi mà EMEA vượt qua khu vực Châu Á-Thái Bình Dương (APAC) là khu vực cần theo dõi. Khi cuộc chiến xảy ra ở Ukraine, các lệnh trừng phạt và tình trạng hỗn loạn trên thị trường năng lượng đã làm gián đoạn hoạt động kinh tế.

Hơn một nửa (55%) số lãnh đạo doanh nghiệp khi được hỏi đều cho rằng hoạt động tranh chấp M&A tăng lên cuối năm trước khi coi EMEA là khu vực chính thúc đẩy những khối lượng tranh chấp M&A, nhiều hơn 20 điểm phần trăm so với khu vực APAC, Bắc Mỹ và Mỹ Latinh. Sau khi gia tăng hoạt động giao dịch/đầu tư, chất xúc tác tranh chấp tại khu vực EMEA được xếp hạng hàng đầu vào năm 2023, bao gồm các yếu tố pháp lý hoặc cấu trúc độc đáo của khu vực, áp lực về môi trường và địa chính trị đối với nền kinh tế vĩ mô khu vực.

Dự báo năm 2024 sẽ diễn ra nhiều cuộc tranh chấp M&A khi mà có tới 57% số lãnh đạo doanh nghiệp khi trả lời đều dự báo khu vực EMEA vẫn sẽ tiếp tục thúc đẩy khối lượng tranh chấp đó, tăng từ 45% trong cuộc khảo sát giữa năm trước đó của BRG. Các khu vực Châu Á-Thái Bình Dương và Bắc Mỹ đứng thứ hai (34%), tiếp theo là khu vực Mỹ Latinh (18%).

Yếu tố tranh chấp khu vực và mối quan tâm của lĩnh vực công nghiệp

Sau khi gia tăng hoạt động giao dịch/đầu tư, nguyên nhân dẫn đến tranh chấp về mặt khu vực được dự báo sẽ diễn ra trong năm 2024, bao gồm nền kinh tế vĩ mô của khu vực EMEA và Mỹ Latinh, các vấn đề liên quan đến ESG ở khu vực Bắc Mỹ và các yếu tố pháp lý độc đáo hoặc cấu trúc ở khu vực APAC.

Ở khu vực Bắc Mỹ, hóa chất và các vấn đề liên quan các lĩnh vực sản xuất cũng có thể sẽ phải gánh chịu các vụ tranh chấp về ESG cùng với nhiên liệu hóa thạch truyền thống và công nghệ không gian mới, là kết quả của các ứng dụng mới của lquy định luật lệ về trách nhiệm sản phẩm cũng như tăng cường sự tập trung của Hoa Kỳ đối với công lý môi trường.

Tại khu vực Mỹ Latinh, thu nhập đứng đầu danh sách các điều khoản giao dịch, hợp đồng hoặc hợp đồng phổ biến nhất các yếu tố liên quan đến quy trình trong tranh chấp M&A, với 34% số lãnh đạo doanh nghiệp khi được hỏi lựa chọn, tăng 9 điểm phần trăm cao hơn bất kỳ khu vực nào khác. Thu nhập cũng được xếp hạng cao hơn 13 điểm phần trăm so với 3 yếu tố gắn liền với vị trí thứ hai là môi trường pháp lý, việc sử dụng các thỏa thuận mẫu hợp đồng giao dịch và yêu cầu bảo hành và bồi thường. Điều này cho thấy, tranh chấp thương mại trong khu vực chủ yếu xoay quanh việc vi phạm quyền đại diện và các bảo đảm, yêu cầu bồi thường, điều chỉnh giá mua và cơ chế sau hoàn thành, với sự phức tạp của môi trường chính trị ở CH Brazil, CH Mexico, CH Argentina và CH Peru là những động lực chính dẫn đến tranh chấp M&A tại khu vực này. Bất chấp những căng thẳng này, khu vực Mỹ Latinh dường như đã sẵn sàng cho hoạt động giao dịch đang diễn ra trong năm nay khi mà sự gia tăng các vụ tranh chấp M&A, kịch bản địa chính trị hiện tại, lãi suất cao và mức độ lạm phát khác nhau, tất cả đều sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến các tranh chấp M&A trong khu vực và giải thích nhiều xu hướng cho năm 2024. Điều này được kỳ vọng được nhận thấy những khiếu nại từ các bên muốn sửa đổi hoặc vô hiệu hóa các điều khoản giao dịch trước khi hoàn thành, cũng như những khiếu nại đối với những người không thực hiện hoàn thành nghĩa vụ của mình.

Nhìn về phía trước, các tài sản và dịch vụ số cũng đang thống trị các mối quan ngại về tranh chấp M&A giữa các khu vực, song nhiều nhất diễn ra ở các khu vực APAC (60%), Mỹ Latinh (54%) và EMEA (40%). Các đường hướng này được nhìn nhận ở Hồng Kông-Trung quốc, Singapore và Hàn Quốc là những nơi có lịch sử thân thiện với tài sản số và đặt trụ sở nhiều doanh nghiệp liên quan đến tiền điện tử được thành lập cũng như chứng kiến sự sụp đổ tầm cỡ trong “mùa đông tiền điện tử” năm 2022, chẳng hạn như Terra/Luna ở Hàn Quốc và Three Arrows Capital ở Singapore. Tiền điện tử đã trải qua một vòng xoáy đi xuống kéo dài trong thời gian mùa đông tiền điện tử song cuối cùng nó cũng bắt đầu phục hồi trở lại, một phần là do sự phấn khích xung quanh Bitcoin ETF (Bitcoin Exchange Traded Fund) là quỹ tương hỗ sở hữu Bitcoin được giao dịch trên thị trường truyền thống. Đây là quỹ đầu tư và nắm giữ Bitcoin thực, không thông qua các hợp đồng tương lai để kiếm lợi nhuận, song chúng ta vẫn sẽ thấy những tranh chấp M&A phức tạp trong năm 2024 và xa hơn thế nữa là do bối cảnh pháp lý tiếp tục dịch chuyển.

Tuy nhiên, địa vị pháp lý của tiền điện tử không chắc chắn diễn ra ở nhiều khu vực pháp lý, điều này tạo ra thách thức đối với giải quyết các quy trình tranh chấp truyền thống, bao gồm cả việc định giá thiệt hại và các giải thưởng thực thi đối với tài sản tiền điện tử, song giới luật sư, hội đồng trọng tài và tòa án quốc gia đang tìm kiếm các giải pháp sáng tạo. Điều thú vị là ở khu vực Bắc Mỹ, tài sản và dịch vụ số được các lãnh đạo doanh nghiệp lựa chọn bởi tỷ lệ nhỏ hơn (38%) và gắn liền với năng lượng và biến đổi khí hậu là các lĩnh vực công nghiệp hàng đầu dự kiến sẽ gia tăng các hoạt động tranh chấp M&A trong năm 2024. Biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng luôn đi đầu trong tâm trí người tiêu dùng khu vực Bắc Mỹ và trên toàn cầu, vì vậy các công ty cũng chịu sự giám sát chặt chẽ hơn về hiệu suất của họ tại khu vực này. Khi quy địnhvề úng phó với biến đổi khí hậu phát triển thực tế và trở nên nghiêm ngặt hơn trên toàn cầu trong những năm tới đây đều liên quan đến tranh chấp M&A về năng lượng và ứng phó với biến đổi khí hậu càng có xu hướng gia tăng.

Toàn cảnh lĩnh vực công nghiệp

Tài sản và dịch vụ số (bao gồm cả tiền điện tử) đã vượt xa của các lĩnh vực dẫn đầu khác về tranh chấp M&A vào năm 2023. Hơn một nửa (51%) số lãnh đạo doanh nghiệp khi được hỏi đều trả lời rằng lĩnh vực trên đã chứng kiến các vụ tranh chấp M&A gia tăng, điều này không có gì đáng ngạc nhiên khi có đám mây che mờ diễn ra từ “mùa đông tiền điện tử”, phiên toàn xét xử tầm cỡ và sự kết án đối với Sam Bankman-Fried của FTX và lời nhận tội về tội rửa tiền bởi Changpeng Zhao của Binance.

Trong khi đó, năng lượng, biến đổi khí hậu và dịch vụ tài chính truyền thống chiếm vị trí thứ hai (33% mỗi dịch vụ) trong bối cảnh thị trường năng lượng biến động và tình trạng hỗn loạn ngân hàng như con tàu lượn siêu tốc diễn ra vào đầu năm 2023, bao gồm cả những thách thức pháp lý của các cổ đông Ngân hàng Credit Suisse trong thương vụ bán cho Ngân hàng UBS, điều này dẫn đến việc Ngân hàng USB thất bại trong việc thâu tóm Ngân hàng Credit Suisse. Mặt khác, quá trình chuyển đổi năng lượng đang đem tới sự gia tăng hàng loạt các vụ tranh chấp đầu tư nđối với nhiều chính phủ trên toàn thế giới về thuế môi trường mới, áp đặt báo cáo mới theo quy định và các yêu cầu khác, đồng thời thực hiện hoặc loại bỏ đầu tư chương trình khuyến mãi.

Các vụ tranh chấp M&A liên quan đến năng lượng đã được hiện thực hóa ở khu vực EMEA, với tư cách là những khách hàng dầu khí đang tìm cách nắm bắt những cơ hội khó khăn, đặc biệt là mỏ giếng ở Biển Bắc. Tuy nhiên, thông báo quy định và thuế mới đã thay đổi tính kinh tế của nhiều giao dịch đã được thực hiện, dẫn đến xảy ra tranh chấp đáng kể trước và sau khi hoàn thành giao dịch với các bên muốn đàm phán lại các điều khoản thỏa thuận hoặc tận dụng hành động đe dọa trước hoặc đưa ra yêu cầu bồi thường hoặc phát hiện việc chính họ đã đưa ra những tuyên bố sai lầm như vậy.

Các xu hướng dự kiến sẽ làm tăng khả năng xảy ra tranh chấp xung quanh các giao dịch về tài sản số là một loại tài sản vốn đã dễ biến động, trong đó bao gồm sự biến động của thị trường tài chính, chứng kiến sự thay đổi nhảy vọt đáng kể kể từ giữa năm 2023, cùng với những quy định tiềm năng mới và tăng cường sự giám sát và được các cơ quan quản lý tập trung.

Tác động và kỳ vọng của ESG

Các nhà giao dịch hiện đang chuẩn bị cho các vụ tranh chấp M&A gắn liền với các yếu tố ESG. Hiện giữa những quy định mới và sự phản kháng chống ESG (ít nhất là ở khu vực Bắc Mỹ), thì điều này sắp trở thành hiện thực. Đối với những lãnh đạo doanh nghiệp khi trả lời cho biết hoạt động tranh chấp M&A gia tăng vào năm 2023, chiếm tới 28% số ý kiến trích dẫn các vấn đề liên quan đến ESG với tư cách là động lực chính và là một phạm vi đa dạng các chất xúc tác tranh chấp liên quan đến ESG nhiều hơn được đưa ra trong giai đoạn dự báo của năm 2024.

Hiện các chính sách ESG đang tiến triển nhanh chóng, điều này khiến việc giữ nó trở nên khó khăn khi làm quen với luật “cứng” (tức là luật có thể được thi hành) và luật “mềm” (tức là không ràng buộc quy tắc hoặc hướng dẫn). Hiện đang diễn ra nhiều vấn đề với các cổ đông đang thu mua gom lại cổ phần ít ỏi trong các công ty và sau đó nói với hội đồng quản trị rằng họ phải thoái vốn một số tài sản hoặc đưa vào một số chính sách nhất định. Các ưu tiên về mặt chính trị và người tiêu dùng xung quanh vấn đề ESG cũng đang thay đổi khi mà các công ty đang phải phụ thuộc vào các nguồn cung mới, chi phí tiềm năng và lợi thế thị trường. Do vậy, việc định giá những thứ này mang ý nghĩa về hiệu suất ESG của công ty, điều này đòi hỏi những ứng dụng mới của các công cụ và phương pháp kinh tế để hiểu rõ hơn về trách nhiệm pháp lý và nhu cầu của người tiêu dùng.

Các yếu tố E, S và G tác động đến tranh chấp M&A

Hơn một nửa (51%) số lãnh đạo doanh nghiệp khi được hỏi đã trích dẫn vấn đề ESG là một yếu tố dẫn đến hoạt động tranh chấp M&A trong năm trước đó bởi sự xác định được các khiếu nại liên quan đến các điều khoản bán hàng (được coi là một điều khoản chung vấn đề ESG) là thủ phạm chính. Sau đó, các yếu tố ESG trong tranh chấp M&A có xu hướng thiên về hướng tới các vấn đề môi trường mặc dù chúng cũng đã bao gồm quản trị và xã hội bởi do động lực dẫn đến các tranh chấp liên quan đến ESG là vấn đề chuyển đổi năng lượng.

Nhận thức chung về các yếu tố tẩy xanh greenwashing và các dự án năng lượng xanh xếp thứ hai và ba (43% mỗi yếu tố) khi mà các yếu tố tẩy xanh trong các tranh chấp M&A liên quan đến việc tiết lộ thông tin, hoặc các yếu tố gắn liền với việc khoản ngân sách vượt chi phí và những thách thức về nguồn cung hiện đang phải đối mặt với thâm hụt nguồn tái tạo, quy mô thương mại đối với các dự án liên quan đến gió hoặc mặt trời.

Các vấn đề về quyền riêng tư dữ liệu đại diện cho chữ “G” hoặc yếu tố quản trị thì được xếp vị trí thứ tư trong số các chất xúc tác tranh chấp M&A của ESG sau khi được 39% số ý kiến chọn lựa khi cho rằng vấn đề quản trị là quan trọng nhất khi mà các quy định bảo vệ dữ liệu ngày càng chặt chẽ hơn trên toàn cầu, điều này đang dẫn đến căng thẳng hơn do sự tích cực xung quanh dữ liệu người tiêu dùng, dẫn đến sự đổ vỡ trong các cuộc đàm phán M&A. Sự vi phạm dữ liệu trong quá trình M&A đã làm chệch hướng các giao dịch bởi do những lo ngại về các khoản nợ bổ sung, với tranh chấp phát sinh từ việc chuyển giao trách nhiệm đối với các vi phạm quyền riêng tư dữ liệu trong tương lai.

Khía cạnh “S” hay xã hội của yếu tố ESG thì xem xét cách thức một công ty đối xử và coi trọng lực lượng lao động, người tiêu dùng, khách hàng, nhà cung cấp và cộng đồng. Trong số những người trả lời trích dẫn vấn đề ESG như một yếu tố trong hoạt động tranh chấp M&Atrong năm vừa qua, một loạt các chất xúc tác xã hội gắn liền với vị trí thứ năm với 37% ý kiến mỗi vị trí đối với phúc lợi nhân viên, cơ hội việc làm bình đẳng và công bằng, trả lương/tiền lương đủ sinh sống.

Một số chất xúc tác tranh chấp ESG có chứa nhiều yếu tố E, S và G hoặc phản ánh rộng hơn căng thẳng địa chính trị hiện nay, ví dụ như việc cung cấp chuỗi liên kết quá trình chuyển đổi với năng lượng sạch đã thu hút sự chú ý đối với những cáo buộc vi phạm nhân quyền như những doanh nghiệp gắn liền với việc khai thác đồng và colbalt ở Cộng hòa Dân chủ Congo. Đây là những kim loại khoáng sản quý hiếm có trên trái đất cũng liên quan đến rủi ro địa chính trị do sự cạnh tranh của Hoa Kỳ với đối thủ là Trung Quốc, một con đường tiềm ẩn khác cho các tranh chấp M&A.

Triển vọng ESG năm 2024

Nhìn về phía trước, gần ba phần tư (74%) trong số tất cả những lãnh đạo doanh nghiệp khi được hỏi đều nói rằng yếu tố ESG khiếu nại bắt buộc, sự tiết lộ các tài liệu và đảm bảo các khiếu nại sẽ đóng góp các vụ tranh chấp M&A về ESG. Đa số những lãnh đạo doanh nghiệp khi được hỏi cũng dự đoán trước sự tập trung chính trị và pháp lý nhiều hơn vào ESG trong 12 tháng tới, điều này làm tăng nguy cơ tranh chấp liên quan đến ESG.

Tranh chấp ESG cũng có thể biểu hiện dưới dạng chứng khoán hoặc công cụ phái sinh như đem ra kiện tụng tại tòa án liên bang hoặc tiểu bang trên khắp Hoa Kỳ, bao gồm cả Delaware Court of Chancery là một tòa án xét xử không có bồi thẩm đoàn, đóng vai trò là tòa án có thẩm quyền xét xử công bằng ban đầu và độc quyền của riêng tiểu bang Delaware.

Công cụ và giảm thiểu rủi ro AI

Trí tuệ nhân tạo AI đang tham gia xâm nhập vào quá trình giao dịch, đem lại hiệu quả tiềm năng song lại tiềm ẩn nhiều rủi ro mới. Nghiên cứu của BRG cho thấy 52% các thương vụ M&A và luật sư tài chính doanh nghiệp đang sử dụng AI cho việc phân tích/giảm thiểu rủi ro và 49% khác thì đang sử dụng AI để định giá cả hàng hóa. Trong khi đó, 64% các chuyên gia công ty đầu tư tư nhân PE lại đang sử dụng AI để định giá các thương vụ M&A, trong đó bao gồm có tới 61% dự đoán thành công và 59% dành cho phân tích rủi ro nâng cao.

AI cũng đang tự động hóa các khía cạnh tài chính thoogn qua mô hình hóa, dự báo và so sánh cũng như phân tích hợp đồng và rủi ro, điều này dẫn đến sự phụ thuộc quá mức vào các mô hình AI sẽ gây ra rủi ro nếu các mô hình còn thiếu sót. Chuyên gia PE xuất hiện tiến xa hơn luật sư tài chính và cố vấn doanh nghiệp khi sử dụng AI trong phân tích rủi ro, mặc dù không rõ điều đó có thể ảnh hưởng như thế nào về khả năng xảy ra tranh chấp của người trả lời khi việc sử dụng giao dịch AI tăng lên, sự phản hồi cũng tăng lên xung quanh các vấn đề như thành kiến về mô hình, kết quả không công bằng, thiếu minh bạch và rủi ro pháp lý. Do vậy, tranh chấp nảy sinh từ những dự đoán thiếu sót hay bỏ sót của AI dự kiến sẽ tăng lên. Kết quả là, việc xác minh các công cụ AI và tập trung vào AI tạo sinh có trách nhiệm cũng đang tăng lên.

Nói rộng hơn, các nhà giao dịch đang triển khai và tư vấn cho khách hàng làm theo một loạt các phương pháp tiếp cận nhằm mục đích giảm nhẹ tranh chấp M&A. Sự thẩm định bao gồm tất cả vấn đề mang tính thời sự. Khi chính phủ các nước trên thế giới đang đẩy mạnh tăng cường các biện pháp trừng phạt mang tính quốc tế, các bên nên kỳ vọng vào việc tăng cường thẩm định để đánh giá các biện pháp trừng phạt liên quan đến rủi ro của các đối tác trong hợp đồng. Một số chiến lược, chẳng hạn như duy trì tính linh hoạt trong các điều khoản, có thể cung cấp sự bảo vệ trong trường hợp một bên muốn rút lui khỏi một thỏa thuận đến hạn trước những thay đổi trong nền kinh tế song cũng có thể đóng vai trò là nguồn gốc của các tranh chấp M&A.

Đối với việc giữ quyền thông tin là lĩnh vực tư vấn hàng đầu cho cả hai bên. Người bán có thể đối mặt với những trở ngại lớn trong đàm phán trọng tài quốc tế khi cố gắng chứng minh một vụ tranh chấp hậu M&A. Đó là bởi vì, thông thường, sổ sách và hồ sơ chuyển nhượng của người bán cho người mua trong giai đoạn đàm phán, các bên có thể mong muốn xem xét liệu nên có ngoại lệ hay không được thực hiện để truy cập một số sổ sách và hồ sơ nhất định sau khi đóng vụ việc xảy ra./.